W jaki sposób testować dostępność strony? Najważniejsze narzędzia i techniki dla weryfikacji zgodności z WCAG 2.1

Testowanie stron internetowych pod kątem dostępności to ważny element wdrażania wymogów WCAG. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie sprawdzić, jak nasza witryna realizuje założenia międzynarodowych standardów oraz czy osoby z niepełnosprawnościami są w stanie przyswoić treści na niej zamieszczone. Testy z zakresu dostępności mają na celu zoptymalizowanie witryn pod różnymi kątami. Tego typu czynności można wykonywać samodzielnie, choć zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jest powierzenie wszystkich zadań fachowcom. Dowiedz się, w jaki sposób testują oni strony internetowe oraz z jakich narzędzi korzystają. 

Dlaczego warto testować dostępność?

Dostępność (accessibility) pozwala na korzystanie ze stron internetowych i produktów cyfrowych osobom posiadającym pewne ograniczenia poznawcze i fizyczne. Im dana witryna lepiej spełnia warunki dostępnościowe, tym większa ilość osób może zaznajomić się z naszymi treściami, usługami lub produktami. Tym samym stajemy się bardziej konkurencyjni na rynku. 

Testowanie strony internetowej pod kątem dostępności ma na celu oszacowanie, w jakim stopniu spełnia ona wymogi międzynarodowego standardu WCAG 2.1. Można to osiągnąć poprzez specjalnego rodzaju audyt. W ramach niego testowane są najważniejsze założenia dostępności tj.:

• postrzegalność;
• funkcjonalność;
• zrozumiałość;
• kompatybilność.

Zachowując wszystkie wytyczne WCAG nasza strona będzie w pełni dostępna dla wszystkich użytkowników, a co za tym idzie, wyróżnimy swoją markę na tle konkurencji. Obecnie w sieci działają miliony witryn, z których nie mogą korzystać osoby z niepełnosprawnościami. Ponadto, w przypadku instytucji państwowych (np. urzędów czy sądów), dostępność chroni przed konsekwencjami prawnymi.

Audyt z zakresu dostępności możemy przeprowadzić samodzielnie, o ile posiadamy odpowiednią wiedzę oraz narzędzia. Lepszym jednak rozwiązaniem będzie zlecenie tego typu zadania profesjonalnym firmom i agencjom. Posiadają one w swoich szeregach specjalistów, którzy mają niezbędne kompetencje do przeprowadzania testów, ale również wdrażania wytycznych WCAG, monitorowania efektów, a także są w stanie przeprowadzić szkolenia dla naszego personelu. 

Jak zacząć testowanie dostępności?

Testowanie dostępności należy rozpocząć od sporządzenia listy kontrolnej (audytowej). Zawiera ona listę elementów, które należy sprawdzić pod kątem zgodności z wymogami WCAG 2.1. Kolejnym krokiem jest określenie narzędzi, które będą nam w stanie pomóc nam w sprawdzeniu dostępności. Wybór konkretnych zależy od m.in.:

• zakresu audytu – istnieją narzędzia, które sprawdzają pojedyncze elementy oraz takie, które są w stanie analizować całe serwisy;
• złożoności testów – możemy testować konkretne elementy (np. kontrast lub kod HTML strony), ale również uzyskiwać wyniki automatyczne (skanowanie całości strony);
• szczegółowości audytu – dostępne są zarówno wtyczki do stron, które analizują elementy danej podstrony, jak i złożone programy do testowania kodu HTML;
• ceny – część narzędzi działa bezpłatnie, za pozostałe należy zapłacić (licencję lub abonament);
• sposobu instalacji – niektóre skanery działają online, inne to programy instalowane bezpośrednio na komputerze.

Niezależnie od tego, jakiego narzędzia użyjemy, wyniki automatycznego skanowania dostępności pomagają w określeniu około 30%-40% błędów. Jest tak, gdyż skanery nie są w stanie w pełni przeanalizować zgodności danej witryny z wymogami zawartymi w Ustawie o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych oraz nie wyłapują one kontekstu. Przykładowo: narzędzie może nie zwrócić uwagi do niedopasowanego do zdjęcia tekstu alternatywnego, a wręcz może zasugerować, że nie ma żadnego problemu lub błędu. Jest tak dlatego, że narzędzie analizuje wyłącznie element graficzny pod kątem atrybutu alt, a nie czy jego treść jest prawidłowa. 

Dlatego wszelkie testy automatyczne należy weryfikować na inne sposoby, sprawdzając precyzyjniej wyniki. Dobrą praktyką jest zebranie grupy odbiorców z niepełnosprawnościami, którzy przetestują stronę pod kątem dostępności. W ten sposób otrzymasz wiele cennych informacji dotyczących m.in. nawigacji po Twojej stronie lub umiejscowienia tekstu.

Wybrane narzędzia do testowania dostępności

W sieci dostępnych jest wiele narzędzi do testowania dostępności o różnym stopniu skomplikowania oraz zakresie audytowania. Tak jak wspominaliśmy wcześniej, część z nich dostępnych jest za darmo np. w formie wtyczek do witryn. Inne zaś stanowią oprogramowanie instalowane bezpośrednio na komputerze i objęte płatnym abonamentem lub licencją. Wybór zależy od potrzeb, finansów oraz umiejętności osoby, która zajmie się audytem dostępności. 

Ogólnie narzędzia do testowania accessibility można podzielić na:

• czytniki ekranu;
• programy powiększające;
• walidatory znaczników;
• walidatory kontrastu i koloru;
• walidatory tekstu;
• kompleksowe narzędzia.

Z czytników ekranu korzystają osoby niewidome lub niedowidzące. W celu obsługi programów i aplikacji używają one klawiatury, a wszelkie teksty odczytuje dla nich syntezator mowy lub są one wyświetlane na ekranie z alfabetem Braille’a. Liderem wśród czytników ekranu jest Jaws – Job Access With Speech. Posiada wiele zaawansowanych opcji oraz wysoką jakość odsłuchu. Umożliwia on m.in. bezwzrokową obsługę systemu operacyjnego, aplikacji, przeglądarek, czytanie wyrażeń matematycznych czy opisywanie grafik. Oprócz niego popularny jest również WindowsEyes, NVDA – Non Visual Desktop Access czy Narrator systemu Windows.

W kontekście programów powiększających mamy do czynienia z aplikacjami dedykowanymi dla osób niedowidzących lub słabowidzących. Pozwalają one na powiększenie tekstu lub modyfikację jego kolorystyki. Najczęściej użytkownicy wybierają takie aplikacje, jak np. Zoomtext, Supernova czy korzystają z darmowej lupy systemu Windows. 

Walidatory znaczników nie są programami stricte do użytku i testowania przez odbiorców końcowych. Służą one do sprawdzania zgodności dokumentu HTML ze standardami HTML lub XHTML czy weryfikacji poprawności stylów CSS. Są one w stanie generować raporty, w których zawarte są opisy znalezionych niezgodności oraz ich lokalizacje w kodzie źródłowym. Specjaliści ds. accessibility korzystają najczęściej z takich programów, jak np. HTML Validator, Unicorn lub Walidator CSS.

Oprócz walidatorów HTML istnieją również programy do analizy kontrastu, koloru oraz tekstu. Dają one możliwość modyfikacji czcionki pod względem wielkości, koloru, a także potrafią kodować tekst w celu utrzymania odpowiedniego formatu. Za sprawą takich narzędzi, jak np. Color Safe, Contrast Checker czy Adobe Acrobat Pro, specjaliści ds. dostępności są w stanie zaprojektować i przetestować dowolną witrynę pod kątem spełnienie wymogów dla osób np. z daltonizmem czy zaćmą. 

Oprócz ww. narzędzi istnieją również kompleksowe narzędzia do przeprowadzenia pełnych testów strony www. Dwa najpopularniejsze dostępne są w wersji online – WAVE i Utilitia. Umożliwiają one m.in.:

• zbadanie poprawności kodu semantycznego;
• określenie współczynnika współczynnik kontrastu elementów osadzonych na stronie;
• przełączenie serwisu serwis w tryb z wyłączonymi stylami CSS.

Wiele z wymienionych przez nasz narzędzi dostępnych jest jako wtyczki internetowe, a obsługa ich jest niezwykle prosta. Większość analiz przedstawianych jest w formie czytelnych raportów, a elementy niezbędne do zmiany są oznaczane. Niemniej, warto pamiętać, iż jedynie specjaliści z odpowiednią wiedzą są w stanie wykorzystać w 100% potencjał narzędzi do sprawdzania dostępności. 

Szukasz fachowców, którzy zajmą się dla Ciebie kwestiami dostępności Twoich produktów cyfrowych? Skontaktuj się z nami! Inicjatywa Dostępna Polska o przedsięwzięcie realizowane przez agencję marketingową 4 REAL. W ramach niego tworzymy cyfrowe środowiska przyjazne każdemu użytkownikowi. Zaufało nam już wiele instytucji publicznych, w tym sądów i prokuratur. Wykonujemy nie tylko audyty dostępności, ale również otaczamy opieką wybrane witryny oraz organizujemy szkolenia dla personelu.