Etyczne i społeczne aspekty dostępności cyfrowej

Dostępność cyfrowa to nie tylko kwestia technologii, ale przede wszystkim ludzkich wartości i odpowiedzialności. Włączanie wszystkich użytkowników do cyfrowego świata jest moralnym i społecznym obowiązkiem, którego realizacja wymaga kreatywności, zaangażowania i współpracy wszystkich sektorów społeczeństwa.

Dlaczego dostępność cyfrowa jest kluczowa?

Dostępność cyfrowa stanowi fundament demokratycznego i sprawiedliwego społeczeństwa. To nie tylko kwestia udogodnień czy nowoczesności, lecz warunek uczestnictwa jednostek we współczesnym życiu społecznym, gospodarczym i politycznym. W świecie tak mocno scyfryzowanym i technologicznym, coraz większa liczba działań, od komunikacji przez pracę, edukację, rozrywkę, aż po sprawy administracyjne, odbywa się w przestrzeni cyfrowej. W związku z tym, osoby pozbawione dostępu do tych technologii są automatycznie wykluczone z wielu aspektów życia codziennego.

Wykluczenie cyfrowe prowadzi do powstania podziałów społecznych i wzmacnia istniejące nierówności. Osoby, które nie mają dostępu do Internetu czy nowoczesnych narzędzi komunikacyjnych, stają się w pewnym sensie obywatelami drugiej kategorii. Nie mogą w pełni korzystać z oferowanych przez sieć zasobów informacyjnych, edukacyjnych czy kulturalnych. Ponadto, w coraz większym stopniu usługi publiczne, takie jak rezerwacja wizyty lekarskiej czy składanie dokumentów urzędowych, są dostępne jedynie drogą elektroniczną, co stawia w niekorzystnej sytuacji osoby z niepełnosprawnościami, które nie mogą poruszać się swobodnie w Internecie.

Zapewnienie dostępności cyfrowej dla wszystkich staje się więc imperatywem moralnym. Jest to nie tylko kwestia zapewnienia równych szans i możliwości dla wszystkich członków społeczeństwa, ale także fundamentem demokratycznego społeczeństwa, w którym każdy ma prawo do swobodnego uczestnictwa w życiu publicznym, niezależnie od swoich indywidualnych ograniczeń czy sytuacji życiowej. Ostatecznie, dostępność cyfrowa jest wyrazem poszanowania godności ludzkiej i równości, wartości, które powinny być najważniejszym elementem każdego postępowania społecznego i politycznego.

Bariery i przeszkody dla dostępności cyfrowej

Przeszkody w dostępie cyfrowym stanowią kompleksowy problem, który dotyka różnorodne grupy społeczne na całym świecie. Główną z nich jest tworzenie stron www bez uwzględnienia standardu WCAG. W ten sposób z aktywności cyfrowej wykluczone zostają przede wszystkim osoby z niepełnosprawnościami, które z różnych powodów nie mogą w pełni przyswajać informacji zawartych na witrynie www. 

Kolejną istotną barierą jest brak infrastruktury, zwłaszcza w regionach o niskim stopniu rozwoju gospodarczego. W niektórych obszarach na świecie brakuje dostępu do szerokopasmowego Internetu, a infrastruktura telekomunikacyjna pozostawia wiele do życzenia. Nawet tam, gdzie dostęp do Internetu jest możliwy, jakość połączenia może być niewystarczająca do korzystania z zaawansowanych usług cyfrowych, takich jak telemedycyna czy zdalne nauczanie.

Ograniczenia finansowe są również poważną barierą dla wielu osób. Nawet jeśli istnieje dostęp do infrastruktury cyfrowej, koszty zakupu sprzętu komputerowego czy opłacenia abonamentu internetowego mogą być zaporowe dla osób o niskich dochodach lub mieszkających w krajach o słabej gospodarce.

Rozwiązanie tych problemów wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno technologiczne innowacje, jak i społeczne działania. Konieczne jest dostosowanie interfejsów cyfrowych do różnorodnych potrzeb użytkowników. Ważne jest również tworzenie aplikacji i narzędzi wspierających dostępność dla osób z niepełnosprawnościami oraz inwestycje w rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej w obszarach dotkniętych niedoborem. Ponadto, istotne jest także prowadzenie działań edukacyjnych i świadczenie wsparcia dla osób, które mogą mieć trudności w korzystaniu z technologii cyfrowych z powodu braku umiejętności czy dostępu do zasobów edukacyjnych. Tylko kompleksowe podejście, łączące technologiczne innowacje z działaniami społecznymi i edukacyjnymi, może przynieść realne rozwiązania problemów związanych z dostępnością cyfrową.

Odpowiedzialność społeczna za dostępność

Dostępność cyfrowa to nie tylko kwestia technologii, ale przede wszystkim kwestia równych szans i respektu dla godności każdego człowieka. Wykluczanie osób z niepełnosprawnościami z dostępu do cyfrowego świata jest formą dyskryminacji i narusza podstawowe zasady etyki. Twórcy i właściciele platform cyfrowych mają moralny i etyczny obowiązek zapewnić, aby ich produkty i usługi były dostępne dla wszystkich użytkowników, bez względu na ich ograniczenia funkcjonalne.

Oznacza to, że dostępność cyfrowa powinna być traktowana jako priorytet podczas projektowania i tworzenia platform cyfrowych. Należy podejmować wszelkie możliwe kroki, aby usunąć bariery w dostępie do informacji i usług. Ważne jest również zapewnienie wszystkim użytkownikom z niepełnosprawnościami możliwość korzystania z platform cyfrowych w sposób godny i samodzielny.

W celu zapewnienia dostępności należy stosować się do wytycznych WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C). WCAG określają minimalne wymagania, które muszą spełniać platformy, aby mogły być uznane za dostępne.

Dostępność cyfrową regulują również przepisy unijne i polskie. W Polsce podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych jednostek sektora publicznego z dnia 4 maja 2019 r. Ustawa nakłada na jednostki sektora publicznego obowiązek udostępniania swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych w sposób zgodny ze standardem dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.

Ponadto, w Polsce obowiązują również inne przepisy, które pośrednio lub bezpośrednio dotyczą dostępności cyfrowej, takie jak:

• Ustawa o prawach osób niepełnosprawnych;
• Ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze specjalnymi potrzebami;
• Ustawa o dostępności niektórych produktów i usług;
• Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Dostępność cyfrowa to warunek konieczny do budowania integracyjnego społeczeństwa, w którym wszyscy ludzie mają równe szanse na udział w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym. Zapewnienie jej to inwestycja w przyszłość i deklaracja szacunku dla wszystkich ludzi.

Dostępna Polska – projekt dla świadomych dostępności

Jeśli zdajesz sobie sprawę, jak ważna z moralnego i etycznego punktu widzenia jest dostępność, dołącz do projektu Dostępna Polska, którego głównym celem jest transformacja środowisk cyfrowych. 

Do współpracy zachęcamy zarówno podmioty publiczne, jak i firmy prywatne. Oferujemy kompleksowe usługi w ramach pakietów dostępności 360. Wdrażamy w sposób wielopoziomowy standard WCAG, a także:

• wykonujemy audyty dostępności cyfrowej z mapowaniem i planem wdrożeniowym rozwiązań;
• sprawujemy opiekę autorską nad konkretnymi stronami, służąc wsparcie i doradztwem;
• tworzymy dostępne cyfrowo witryny zgodne z RODO i BIP oraz zawierające Deklarację Dostępności;
• realizujemy szkolenia z zakresu dostępności dla koordynatorów, redaktorów i administratorów.

W ręce naszych Klientów oddajemy również jedyny w skali kraju HelpDesk, za pomocą którego mają oni stały kontakt z naszym Biurem Obsługi Klienta. W ten sposób reagujemy na wszelkiego rodzaju awarie, usterki, a także odpowiadamy na pytania w kwestiach dostępności.

Zaufało nam mnóstwo instytucji publicznych – sądów, prokuratur oraz samorządów, a nasze praktyki stały się kanwą dla ogólnokrajowych standardów dostępności. Jeśli zdajesz sobie sprawę z potrzeb osób z niepełnosprawnościami i chcesz odmienić oblicze swojej witryny www, skontaktuj się z nami.