Czy Twoja strona jest przyjazna dla każdego ? - pojęcie dostępności cyfrowej.

Prowadzisz stronę internetową? Dowiedz się, czym jest dostępność cyfrowa i dlaczego jest ważna!

Dostępność cyfrowa stała się podstawą tworzenia stron internetowych instytucji publicznych w Polsce. Jest ona nie tylko udogodnieniem, lecz także wymogiem, który dokładnie określa Ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Niestety, wciąż wielu ludzi nie wie lub ma niewielką wiedzę na ten temat, mimo że na co dzień serfując po Internecie każdy z nas napotyka się na jego elementy. Dostępność dotyczy bezpośrednio około 4-7 mln wszystkich obywateli. Wdrożenie jej na swojej stronie internetowej gwarantuje dotarcie do szerszej grupy odbiorców, dlatego ważne jest, by odpowiednio stosować się do jej wymogów.

W 2020 i 2021 roku przeprowadzono kontrolę 962 losowo wybranych stron podmiotów publicznych. Wstępna analiza wykryła aż 29 285 błędów! Żadna z witryn nie była w pełni zgodna z kryteriami WCAG 2.1., czyli wytycznymi dotyczącymi dostępności treści internetowych. Pokazuje to, że osoby zajmujące się wprowadzaniem dostępności na stronach www, nie dostosowały swoich witryn do wymogów lub wykonały to błędnie. Warto więc postawić na partnera, który ma doświadczenie w tego rodzaju projektach i nieomylnie wdroży wymagane ułatwienia.

Z poniższego artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest dostępność cyfrowa, kogo ona dotyczy i jakie są związane z nią prognozy na najbliższe lata.

Czym jest dostępność cyfrowa?

Czy zawożąc swoje dziecko do szkoły, umawiając się na wizytę lekarską w przychodni, jeżdżąc autobusem, zauważyłeś oznaczone podjazdy dla osób z niepełnosprawnością, specjalne windy czy toalety? Na pewno tak. Na co dzień mijamy bądź bezpośrednio korzystamy z ułatwień architektonicznych dla osób z niepełnosprawnością w wielu budynkach. Instytucje publiczne, a nawet prywatne firmy starają się być coraz bardziej przyjazne dla tej grupy społecznej. Przymiotnik „dostępny” oznacza łatwy do zdobycia, przyswojenia czy nawiązania kontaktu. Czym w takim razie jest dostępność cyfrowa?

Jest to zbiór właściwości, których wdrożenie pozwala na korzystanie z rzeczywistości cyfrowej (stron internetowych, aplikacji mobilnych) osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobom z niepełnosprawnościami. Określają ją wytyczne WCAG 2.1., skrót z języka angielskiego od Web Content Accessibility Guidelines, czyli Wytyczne Dotyczące Dostępności Treści Internetowych. Cyfrowe ułatwienia sprawiają, że strony internetowe stają się bardziej przyjazne dla osób wykluczonych cyfrowo. Tworzenie stron zgodnych ze standardem jest szansą do prowadzenia przez osoby wykluczone cyfrowo niezależnego ,,życia w Internecie”. Umożliwia to odwiedzenie strony internetowej urzędu czy innej instytucji publicznej. Daje okazję do załatwienia wielu formalności, a także pozwala uczestniczyć w życiu lokalnej społeczności czy wydarzeniach kulturalnych w wersji online.

Kto korzysta z dostępności cyfrowej?

Jak już wcześniej wspomniałam, temat dostępności cyfrowej bezpośrednio dotyczy kilkunastu procent obywateli. Jest to grupa ludzi, którzy borykają się z różnymi, niekoniecznie ruchowymi, niepełnosprawnościami.

Należą do niej:

1. Osoby niewidome bądź słabowidzące;
2. Osoby mające ograniczone możliwości poruszania się;
3. Osoby głuche, głuchoniewidome lub słabosłyszące;
4. Osoby z niepełnosprawnościami intelektualnymi;
5. Osoby mające trudności w komunikowaniu się z otoczeniem (także z rozumieniem języka pisanego albo mówionego).

Osobną grupą, dla której dostępność okazuje się pomocna, są osoby 60+. Załatwianie spraw, wysyłanie różnego rodzaju pism, czy podpisywanie umów coraz częściej przenosi się do sfery wirtualnej, w której seniorzy nie czują się zbyt pewnie i raczej jej unikają. Przyczyn tego zjawiska jest wiele, a jedną z nich jest niedopasowanie stron internetowych przez zbyt skomplikowaną budowę. Jednakże świat się zmienia, a proces cyfryzacji życia pogłębił wybuch pandemii, co z kolei wymusiło szybsze wdrażanie tak potrzebnej dostępności cyfrowej.

W związku z pojawieniem się COVID-19, świat na chwilę zwolnił. Wiele dotychczasowych aktywności przeniosło się do sieci, o czym pisaliśmy w artykule „Online is the New Black”. Ogromne zmiany nastąpiły w instytucjach kultury, w których wydarzenia odbywały się wprost z pracowni lub ze studia nagrań. Muzea poszerzyły swoją ofertę dostępnościową, np. Muzeum Śląskie prowadziło w czasie trwania lockdownu cykl wykładów w języku migowym – wykład w języku migowym – Muzeum Śląskie. Dodatkowo większą uwagę zaczęto przykuwać do digitalizowania zasobów, czyli do przeprowadzania archiwizacji za pomocą przekształcenia obiektów w ich cyfrowe odpowiedniki, a następnie udostępniania ich w internecie. Dzięki temu jedyna na tamten czas alternatywa zwiedzania stacjonarnego, czyli opcja wirtualnych spacerów, stała się atrakcyjniejsza, co jest ważne dla osób ze szczególnymi potrzebami. Bez przepychania i stania w kolejkach można było odwiedzać najbardziej oblegane obiekty na świecie, jak choćby francuski Luwr czy nowojorski The Metropolitan Museum of Art.

Jakie najczęstsze trudności napotykają osoby ze szczególnymi potrzebami, korzystając ze stron internetowych?

Przedstawię wybrane, najczęściej spotykane trudności, na które napotykają się osoby z niepełnosprawnościami, podczas korzystania ze stron internetowych. W tym celu posłużę się wcześniej przytoczoną listą.

1. Osoby niewidome bądź słabowidzące – chcąc korzystać z zasobów sieci, sięgają po specjalne urządzenia asystujące oraz oprogramowania, które odczytują zamieszczane treści na stronach lub na bieżąco generują wersję w piśmie Braille’a (monitory brajlowskie). Osoby z tym rodzajem niepełnosprawności mają największe trudności z dostępem do informacji w Internecie. Często spotykanymi niedogodnościami na stronach internetowych są: nieodpowiednio sformatowane treści, brak odpowiedniego kontrastu między dobranymi ze sobą barwami czy niemożliwość powiększenia czcionki.
2. Osoby mające ograniczone możliwości manualne, a dokładniej:
3. są stale wykluczone przez swoją niepełnosprawność, np. posiadają dysfunkcję górnych kończyn, przez co nie są w stanie korzystać z myszki lub klawiatury, przez co sterują komputerem za pomocą głosu lub wzroku;
4. są chwilowo kontuzjowane, np. mają rękę w gipsie i na czas kontuzji korzystają m.in. z opcji nawigowania za pomocą klawiatury.
5. Osoby głuche lub słabosłyszące mające problem z rozumieniem pliku audio lub pliku multimedialnego. Kolejnym utrudnieniem, co może być dla wielu zaskakujące, są różnice między językiem polskim a językiem migowym. Dla tych osób język polski nie jest zrozumiały w takim samym stopniu jak dla osób słyszących.
6. Osoby z niepełnosprawnościami psychicznymi i intelektualnymi, mające problem z przyswajaniem skomplikowanych, długich i zawiłych informacji.
7. Osoby mające trudności w komunikowaniu się z otoczeniem (także z rozumieniem języka pisanego albo mówionego) – osobom z tej grupy może doskwierać bariera językowa oraz brak alternatyw przedstawienia informacji na stronie www.

Kto musi stosować się do przepisów dotyczących dostępności cyfrowej?

Ustawa zobowiązuje wszystkie instytucje publiczne, które mają stronę internetową lub aplikację, do wdrożenia wytycznych WCAG 2.1.  

Podmioty, które muszą przestrzegać zapisów ustawy:

• jednostki sektora finansów publicznych;
• państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej;
• osoby prawne utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, które wymienione w dwóch wcześniejszych punktach podmioty: finansują ze środków publicznych w ponad 50%, lub posiadają przez ponad połowę udziałów albo akcji, lub nadzorują organ zarządzający lub mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego, lub zarządzającego.
• związki tych podmiotów;
• organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony i promocji zdrowia, osób z niepełnosprawnościami i seniorów.

Szczegółowe informacje na temat podmiotów podlegających Ustawie o Dostępności.

Niestety wciąż wiele instytucji publicznych nie ma na swoich stronach internetowych wdrożonych wytycznych WCAG 2.1. Jest to alarmujące zwłaszcza dla osób ze szczególnymi potrzebami, które w taki sposób są wykluczane przede wszystkim z dostępu do informacji.

Prognozy na przyszłość

Co przyniesie przyszłość?

Na chwilę obecną Ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych dotyczy tylko sektora publicznego, jednakże zgodnie z Dyrektywą Parlamentu i Rady UE 2019/882, znanej także jako Europejski Akt o Dostępności (EAA), obowiązek zapewnienia dostępności poszerzy się również w obszarze szeroko rozumianego biznesu. Głównym założeniem jest usuwanie barier oraz zapewnienie dostępności na takim samym poziomie we wszystkich krajach członkowskich. Sektory, które zostaną objęte wymogami prezentowanymi w EAA to:

• producenci sprzętu i oprogramowania komputerowego,
• bankowość,
• e-book,
• e-commerce,
• cyfrowe systemy rezerwacji.

Termin przeniesienia dyrektywy do polskiego porządku prawnego upłynął w 2022 r., a wdrożone przepisy mają być stosowane od 2025 r.  

Co więcej, Rząd, po zapoznaniu się z raportem dostępności witryn internetowych w jednostkach publicznych, może podjąć bardziej zdecydowane działania. Oznaczać to może wprowadzenie skuteczniejszych metod, egzekwujących dostosowanie stron do wymagań WCAG 2.1., a docelowo do czekających na horyzoncie wymagań WCAG 2.2

Tematyka dostępności cyfrowej, mimo że jeszcze parę lat temu zajmowała miejsce daleko poza podium w zainteresowaniach dotyczących działań w Internecie, staje się zagadnieniem coraz bardziej potrzebnym i popularnym. Zarówno twórcy witryn WWW, twórcy specjalnych oprogramowań czy redaktorzy stron WWW zaczynają dostrzegać skalę i misję, jaką niesie za sobą zapewnianie dostępności cyfrowej.

Co więcej, polityka Google dotycząca pozycjonowania stron internetowych już dzisiaj, w pewnej części, pokrywa się z wytycznymi dotyczącymi dostępności. Oznacza to, że przygotowując witrynę zgodnie ze standardem WCAG 2.1, w dużym stopniu będzie ona zoptymalizowana pod najpopularniejszą wyszukiwarkę. Jest to jeden z parametrów, który ma realny wpływ na pozycjonowanie strony internetowej i jej miejsce w wynikach wyszukiwania.

Nie czekaj, działaj!

Wdrażanie standardów dostępności cyfrowej niesie ze sobą pozytywne skutki gospodarcze oraz społeczne. Stwarza możliwości funkcjonalne dla osób wykluczonych oraz opiera swoje założenia na zasadach równości. Jako agencja interaktywna mamy świadomość, że temat dostępności cyfrowej jest obszerny, a jednocześnie mało popularny w Polsce, dlatego na naszym blogu staramy się rozwiać wszelkie wątpliwości i opowiedzieć o tematach, które tak naprawdę dotyczą nas wszystkich. Zagadnieniem dostępności cyfrowej zajmujemy się od wielu lat, a swój profesjonalizm potwierdziliśmy, tworząc strony internetowe dla ponad 90% sądów w Polsce.

Pracujesz w instytucji publicznej i po przeczytaniu tego artykułu zastanawiasz się, czy Twoja instytucja zapewnia dostępność dla osób ze szczególnymi potrzebami? Tworzymy strony od podstaw i modernizujemy już istniejące pod kątem dostępności. Testujemy witryny, sprawdzając, w jakim stopniu spełniają kryteria WCAG 2.1, a także szkolimy w tym zakresie. Mamy doświadczenie we współpracy z podmiotami publicznymi. Wiemy, jak ważne jest prawidłowe funkcjonowanie portalu ministerstwa lub urzędu. Powszechna cyfryzacja sprawia, że wiele osób z niepełnosprawnościami sięga po internet, aby łatwiej komunikować się z tego rodzaju podmiotami. Instytucja publiczna ma ustawowy obowiązek wdrożenia zmian, które umożliwią i ułatwią im korzystanie ze strony internetowej. Pomożemy wdrożyć wymagane ustawą zmiany, a Twoja jednostka będzie dla wszystkich przyjazna. Skontaktuj się z nami.