Ta strona korzysta z plików cookie, aby poprawić wrażenia podczas przeglądania witryny. Część plików cookies, które są sklasyfikowane jako niezbędne, są przechowywane w przeglądarce, ponieważ są konieczne do działania podstawowych funkcji witryny. Używamy również plików cookies stron trzecich, które pomagają nam analizować i zrozumieć, w jaki sposób korzystasz z tej witryny. Te pliki cookies będą przechowywane w przeglądarce tylko za Twoją zgodą. Możesz również z nich zrezygnować, ale rezygnacja z niektórych z tych plików może mieć wpływ na wygodę przeglądania. Klikając „Przejdź do serwisu” udzielasz zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych dotyczących Twojej aktywności na naszej stronie. Dane są zbierane w celach zgodnych z naszą polityką prywatności. Zgoda jest dobrowolna. Możesz jej odmówić lub ograniczyć jej zakres klikając w „Preferencje cookies”. W każdej chwili możesz modyfikować udzielone zgody w zakładce: polityki cookies — ustawienia cookies.
W każdej chwili możesz modyfikować udzielone zgody w zakładce: polityki cookies — ustawienia cookie
Przyczyniają się do użyteczności strony poprzez umożliwianie podstawowych funkcji takich jak nawigacja na stronie i dostęp do bezpiecznych obszarów strony internetowej. Strona internetowa nie może funkcjonować poprawnie bez tych ciasteczek.
Umożliwiają Serwisowi zapamiętanie informacji, które zmieniają wygląd lub funkcjonowanie Serwisu, np. preferowany język lub region w którym znajduje się Użytkownik.
Pomagają zrozumieć, w jaki sposób różni Użytkownicy Serwisu zachowują się na stronie, gromadząc i zgłaszając anonimowe informacje.
Marketingowe pliki cookie stosowane są w celu śledzenia użytkowników na stronach internetowych. Ich celem jest wyświetlanie reklam, które są istotne i interesujące dla poszczególnych Użytkowników, a tym samym bardziej cenne dla wydawców, reklamodawców i strony trzecie (np. Google, Facebook).
Zapewnij sobie spokój. Spełnij ustawowy obowiązek.
Zadbaj o dostępność cyfrową swojej Instytucji.
Razem z nami powiedz STOP cyfrowemu wykluczeniu.
Dla wielu osób z niepełnosprawnościami, seniorów czy osób z ograniczeniami sensorycznymi, brak dostosowania stron internetowych czy aplikacji mobilnych oznacza wykluczenie z życia społecznego i publicznego. Właśnie dlatego w Polsce wprowadzono Ustawę z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Czy jej zapisy są przestrzegane? Jak wygląda obecny krajobraz dostępności cyfrowej? Czy warto przeprowadzać ewaluacje i oceny środowiska cyfrowego pod kątem otwartości dla wszystkich użytkowników? Tego wszystkiego dowiesz się z niniejszego artykułu.
Ustawa nakłada na konkretne podmioty, organizacje i instytucje obowiązek zapewnienia, aby ich strony internetowe i aplikacje mobilne były dostępne dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich sprawności. Oznacza to m.in. konieczność stosowania odpowiedniego kontrastu kolorów, umożliwienie nawigacji za pomocą klawiatury czy zapewnienie tekstów alternatywnych dla grafik. Celem jest eliminacja barier cyfrowych i zapewnienie pełnego udziału w życiu społecznym każdemu obywatelowi
Ignorowanie przepisów Ustawy o dostępności cyfrowej może prowadzić do poważnych konsekwencji. Po pierwsze, osoby napotykające na bariery cyfrowe mają prawo zgłaszać skargi, co może skutkować nałożeniem kar finansowych na dany podmiot. Po drugie, brak dostępności cyfrowej może negatywnie wpłynąć na wizerunek instytucji, pokazując ją jako niedostosowaną do potrzeb wszystkich obywateli. Wreszcie, w dobie cyfryzacji, dostępność cyfrowa jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale i moralnym, świadczącym o szacunku dla różnorodności społeczeństwa.
Podmioty wskazane w ustawie są zobowiązane do:
Warto zaznaczyć, że ustawa o dostępności cyfrowej jest ściśle powiązana z Ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, która rozszerza obowiązki podmiotów publicznych na inne obszary, takie jak dostępność architektoniczna czy informacyjno-komunikacyjna.
Obecnie ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych obejmuje przede wszystkim jednostki sektora finansów publicznych, uczelnie, instytucje kultury, sądy, zakłady opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych, a także inne instytucje realizujące zadania publiczne. Oznacza to, że obowiązek wprowadzenia dostępności cyfrowej i regularnych testów dostępności spoczywa na podmiotach, które są finansowane z budżetu państwa lub samorządów, bądź wykonują zadania zlecone przez administrację.
Od czerwca 2025 roku w życie wchodzą przepisy Europejskiego Aktu Dostępności (European Accessibility Act, EAA), które poszerzą obowiązki dostępnościowe na sektor prywatny – choć w ograniczonym zakresie. Nowe przepisy obejmą m.in. dostawców usług e-commerce, bankowości elektronicznej, operatorów transportu pasażerskiego czy producentów terminali płatniczych i czytników e-booków. Jednak Europejski Akt Dostępności nie rozszerza bezpośrednio katalogu podmiotów objętych Ustawą o dostępności cyfrowej, lecz działa równolegle – jako osobny akt prawny z własnymi wymaganiami i mechanizmem egzekwowania.
W praktyce oznacza to, że choć podmioty prywatne nadal nie będą objęte ustawą z 2019 roku, to część z nich będzie musiała dostosować swoje produkty i usługi cyfrowe do standardu WCAG – co może wpłynąć na ogólny wzrost poziomu dostępności w Polsce. Tym bardziej uzasadnione staje się prowadzenie badań ewaluacyjnych, które pozwolą śledzić zmiany także poza sektorem publicznym i wspierać harmonizację praktyk zgodnie z europejskimi wymaganiami.
Wdrażanie dostępności cyfrowej to proces, który wymaga zaangażowania i świadomości ze strony instytucji. Przykładowo, w badaniu ewaluacyjnym przeprowadzonym w drugiej połowie 2024 roku na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, wskazano, że jednym z głównych problemów jest brak wiedzy wśród pracowników na temat tworzenia dostępnych cyfrowo dokumentów oraz stosowania prostego języka. Dlatego niezbędne jest organizowanie szkoleń i warsztatów dla pracowników, a także korzystanie z dostępnych poradników, takich jak ten przygotowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej
Badania ewaluacyjne to narzędzia służące ocenie skuteczności działań podejmowanych przez instytucje publiczne. Dzięki nim można sprawdzić, czy zaplanowane zmiany rzeczywiście przynoszą oczekiwane rezultaty. W przypadku Ustawy o dostępności cyfrowej, takie badanie zostało przeprowadzone w drugiej połowie 2024 roku na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Całość dostępna jest w ramach raportu „Ocena wdrażania Ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami”. Za przeprowadzone badania odpowiada konsorcjum w składzie: Fundacja Aktywizacja, Fundacja na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami (FRONIA), Agata Gawska, Sylwia Daniłowska, Inwestrada. Wyniki ewaluacji rzucają światło na rzeczywisty stan wdrażania przepisów i pozwalają wyciągnąć wnioski na przyszłość.
Badanie ewaluacyjne objęło analizę różnych aspektów związanych z wprowadzeniem dostępności cyfrowej w jednostkach publicznych. Wynika z nich, że największym problemem we wdrażaniu jest brak systemowego podejścia. W wielu jednostkach brakuje przeszkolonych pracowników, a osoby odpowiedzialne za treści cyfrowe nie mają świadomości, czym tak naprawdę są zasady WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). Co więcej, instytucje często nie analizują użyteczności swoich rozwiązań – traktują wprowadzenie dostępności cyfrowej jako obowiązek prawny, a nie element poprawy jakości usług.
Analiza w ramach badań ewaluacyjnych objęła wiele różnych obszarów, w tym m.in. sposób konstrukcji przepisów dotyczących dostępności cyfrowej czy procesy wdrażania konkretnych rozwiązań. Z zebranych danych wyłania się kilka wniosków.
Ustawa o dostępności cyfrowej została zbudowana na solidnych fundamentach. Obejmuje strony internetowe i aplikacje mobilne podmiotów publicznych, wskazuje konkretne wymagania techniczne i funkcjonalne, a także terminy wdrożenia. Została skonstruowana zgodnie z europejskimi przepisami – zwłaszcza z dyrektywą UE 2016/2102 – i odpowiada na najważniejsze potrzeby użytkowników. Niestety, badania ewaluacyjne pokazują, że jej wdrożenie w praktyce nie jest już takie jednoznaczne.
Z przeprowadzonej analizy wynika, że zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy jest trafny, obejmuje najważniejsze obszary, w tym dostępność cyfrową, architektoniczną i informacyjno-komunikacyjną. Problem nie leży więc w tym, co ustawa obejmuje, lecz w tym, jak jest stosowana.
Znajomość przepisów ustawy wśród pracowników podmiotów publicznych nadal pozostaje nierówna. Według badania, tylko 9,5% koordynatorów dostępności uważa, że ponad połowa pracowników ich instytucji zna przepisy ustawy, a aż 40% wskazuje, że wiedza ta dotyczy maksymalnie 10% zespołu. Jeszcze gorzej wygląda to w przypadku samych osób ze szczególnymi potrzebami – aż 66,67% nie wie, że ma prawo wnioskować o zapewnienie dostępności, a 63,41% nie wie, jak to zrobić.
Stan faktyczny dostępności cyfrowej w Polsce, zgodnie z wynikami badań, pokazuje pewien postęp – ponad 29% osób ze szczególnymi potrzebami zgłasza problemy z dostępnością cyfrową, co czyni ją drugim najczęściej wskazywanym obszarem po dostępności architektonicznej. Najczęstsze problemy to brak dostępnych cyfrowo dokumentów oraz trudności w przygotowywaniu treści w prostym języku.
Choć wiele instytucji wdraża różne działania, to tempo tych zmian jest oceniane jako zbyt wolne. Eksperci wskazują, że dostępność nie jest dla większości podmiotów wystarczającym priorytetem – mimo ustawowego obowiązku. Problem potęguje rozproszenie odpowiedzialności między resortami: Ministerstwo Cyfryzacji odpowiada za dostępność cyfrową, a Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej – za architektoniczną i informacyjno-komunikacyjną. Taki układ skutkuje brakiem spójności i trudnościami w pozyskaniu jednoznacznych informacji.
Procedury składania skarg także nie funkcjonują idealnie. Do III kwartału 2024 roku złożono 116 skarg, z czego niemal połowa została odrzucona z powodów formalnych. Główne problemy to brak świadomości, jak je składać, skomplikowane procedury i obawy przed konsekwencjami.
Reasumując, stan dostępności cyfrowej w Polsce pokazuje, że samo wprowadzenie regulacji prawnych to dopiero pierwszy krok. Wdrożenie konkretnych rozwiązań wymaga przede wszystkim większego nacisku na edukację, uproszczenia procedur i spójnego, skoordynowanego podejścia na poziomie instytucjonalnym. Tylko wtedy będzie można mówić o rzeczywistej równości w dostępie do zasobów cyfrowych i pełnej realizacji idei inkluzywnego państwa.
Wnioski z badania pozwalają na ostrożny optymizm. Choć pełne wdrożenie zasad WCAG wymaga jeszcze czasu i zasobów, widać, że proces ten stopniowo postępuje. Autorzy ewaluacji rekomendują jednak konkretne działania, które mają pomóc w przyszłości.
Mimo że ustawa o dostępności cyfrowej obejmuje obecnie głównie podmioty publiczne, eksperci i respondenci badania ewaluacyjnego jednoznacznie wskazują na potrzebę poszerzenia katalogu adresatów. Wśród rekomendowanych nowych podmiotów najczęściej wymieniano placówki niepubliczne – takie jak szkoły, przychodnie, apteki, prywatne domy pomocy społecznej czy obiekty oferujące turnusy rehabilitacyjne. Ich rola w świadczeniu usług społecznych jest istotna, a wyłączenie ich z obowiązków dostępnościowych tworzy lukę, która realnie wpływa na życie osób ze szczególnymi potrzebami.
Kolejnym krokiem powinno być systematyczne i szeroko zakrojone poszerzanie wiedzy o dostępności. Największe braki w tym zakresie mają nie tylko zwykli pracownicy podmiotów publicznych, ale również osoby pełniące funkcje zarządcze. Właśnie kadra kierownicza – jako ta, która podejmuje decyzje budżetowe i strategiczne – powinna w szczególności zdobywać kompetencje w zakresie wdrażania dostępności cyfrowej. Szkolenia powinny dotyczyć zarówno aspektów technicznych (jak przygotowywać dokumenty dostępne cyfrowo), jak i językowych (jak stosować prosty język), ale także strategicznych – jak planować wdrożenia na poziomie całej instytucji.
Z raportu wynika również, że obecne działania szkoleniowe są zbyt rozproszone i niesystematyczne. Podmioty publiczne powinny wdrożyć obowiązkowe programy edukacyjne dotyczące dostępności dla wszystkich swoich pracowników – nie tylko dla koordynatorów. Potrzebne są też regularne warsztaty, szkolenia wdrożeniowe i e-learningi. Szczególne znaczenie mają szkolenia cykliczne dla koordynatorów dostępności – zarówno dla osób nowo mianowanych, jak i tych z większym doświadczeniem, które potrzebują przestrzeni do wymiany praktyk i aktualizacji wiedzy.
Niestety, obecna sytuacja pokazuje też, że rola koordynatorów dostępności jest często źle zdefiniowana. W wielu przypadkach ich praca sprowadza się do przekazywania obowiązków innym działom, a nie do koordynacji całościowych działań w instytucji. Brakuje im wsparcia merytorycznego, decyzyjności oraz dostępu do zasobów i budżetu. Potrzebna jest więc nie tylko edukacja, ale też wzmocnienie instytucjonalnej pozycji koordynatorów – tak, aby nie byli jedynie symbolicznymi „twarzami dostępności”, ale realnymi liderami zmiany.
Jeśli chodzi o wsparcie finansowe, to głównym narzędziem w tym zakresie jest Fundusz Dostępności (FD). Obecnie korzystają z niego głównie wspólnoty mieszkaniowe, a jego zastosowanie ogranicza się głównie do likwidowania barier architektonicznych. Niestety, organizacje pozarządowe i małe firmy rzadko sięgają po środki z FD – między innymi z powodu zwrotnego charakteru wsparcia (czyli konieczności późniejszego zwrotu środków) oraz niskiej świadomości istnienia funduszu.
W przyszłości konieczne będzie rozszerzenie katalogu działań możliwych do sfinansowania z Funduszu Dostępności – tak, aby obejmował on również projekty z zakresu wdrożenia dostępności cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej, nie tylko fizycznej. Równocześnie warto uprościć procedury i uelastycznić formę wsparcia (np. poprzez granty bezzwrotne dla małych organizacji), by uczynić fundusz narzędziem realnej zmiany.
W kontekście cyfrowych usług publicznych odpowiedź na pytanie, czy warto prowadzić badania ewaluacyjne dostępności, wydaje się oczywista – zdecydowanie tak. Choć wprowadzenie dostępności cyfrowej jest już wymogiem prawnym, to same przepisy nie wystarczą. Potrzebujemy rzetelnej oceny, która pokaże, czy działania podejmowane przez instytucje rzeczywiście odpowiadają potrzebom użytkowników – zwłaszcza tych z niepełnosprawnościami.
Testy dostępności cyfrowej dostarczają konkretnych danych technicznych, ale to badania ewaluacyjne pokazują szerszy obraz. Czy dostępność działa w praktyce, jakie są bariery organizacyjne, jak instytucje wdrażają zmiany, a gdzie napotykają trudności. W dłuższej perspektywie takie badania pozwalają nie tylko monitorować postęp wdrażania zasad WCAG, ale również dostrzegać wzorce i trendy, które mogą mieć wpływ na politykę państwa.
Na przykład, jeśli ewaluacja wskaże, że większość problemów z wdrożeniem dostępności cyfrowej dotyczy braku szkoleń, można opracować program wsparcia edukacyjnego. Jeśli zaś problemy wynikają z przestarzałych systemów informatycznych, potrzebne będą zmiany na poziomie infrastruktury. Ewaluacja to narzędzie nie tylko kontroli, ale przede wszystkim rozwoju.
Aby testy dostępności cyfrowej i ewaluacje były jeszcze bardziej miarodajne, warto wykorzystywać kilka uzupełniających narzędzi:
Dzięki takim narzędziom zasady WCAG nie są już tylko techniczną listą punktów do odhaczenia, lecz żywym systemem reagującym na zmieniające się potrzeby społeczne.
W dłuższej perspektywie badania ewaluacyjne pomagają odpowiedzieć na pytania o skuteczność polityk publicznych. Możemy dowiedzieć się, czy wprowadzenie dostępności cyfrowej naprawdę poprawia komfort życia obywateli i czy przekłada się na większe zaufanie do instytucji państwowych. Pozwalają też śledzić zmiany w podejściu samych instytucji – od pasywnego wypełniania obowiązków po aktywne projektowanie z myślą o wszystkich użytkownikach.
Co więcej, wyniki takich badań mogą być impulsem do aktualizacji testów dostępności cyfrowej – tak, aby były bardziej użyteczne i lepiej dostosowane do realiów technologicznych. To także sposób na utrzymanie presji systemowej – instytucje wiedzą, że ich działania będą oceniane, co motywuje je do rzetelniejszego wdrażania zasad WCAG.
W kwestiach dostępności cyfrowej, nie działaj po omacku. Postaw na wsparcie specjalistów, którzy mają odpowiednie narzędzia i wiedzę! Dostępna Polska to partner wszystkich instytucji i podmiotów prywatnych, które chcą wziąć udział w rewolucji cyfrowej. Zaufało nam mnóstwo organów publicznych – sądów, prokuratur oraz samorządów, a nasze praktyki stały się kanwą dla ogólnokrajowych standardów.
W ramach naszej kompleksowej oferty realizujemy zadania z zakresu audytów, opieki autorskiej, szkoleń oraz projektowania i tworzenia stron zgodnych z WCAG. Posiadamy również unikalny w skali kraju HelpDesk, czyli dedykowane Biuro Obsługi Klienta. Dzięki niemu nasi Klienci mogą mieć z nami stały kontakt, a my możemy zaproponować im bieżące rozwiązywanie problemów czy dostosowanie ich stron internetowych według ustawy o dostępności cyfrowej.
Skontaktuj się z nami już dziś, a sprawimy razem, że Internet stanie się jeszcze bardziej przyjazny i otwarty dla wszystkich użytkowników!
Mamy jedyne w Polsce, dedykowane Biuro Obsługi Klienta, ze specjalistami ds. dostępności cyfrowej, dla podmiotów publicznych, które z nami współpracują.
